Volgens Carolien Kars en Hans Evers zijn er verschillende indelingen mogelijk van processen:
Er bestaat een grote variëteit aan processen. Om de verschillende typen van processen te onderscheiden, worden de processen naar een aantal gezichtspunten ingedeeld. Dat zijn:
- De oriëntatie van het proces, gaat het om het interne proces van het bedrijf of om het klantproces (extern): bedrijven beginnen vaak de processen vanuit intern perspectief te beschrijven. Wanneer een bedrijf de focus daadwerkelijk naar de klant verlegt, zullen ook de klantprocessen worden beschreven en de bedrijfsprocessen daarop worden gebaseerd;
- De aard van het proces, we onderkennnen operationele en bestuurlijke processen.
- Het niveau waarop de processen voorkomen, een keten, een bedrijfs- of een werkproces
- Standaard of maatwerkprocessen.
Operationele of bestuurlijke processen
In de literatuur worden in het algemeen drie soorten processen onderscheiden: het primaire proces, besturende processen en ondersteunende processen. De primaire en ondersteunende processen worden ook wel aangeduid met de term 'operationele processen'. Primaire processen transformeren invoer (grondstoffen, hulpmiddelen) naar uitvoer (product of dienst van het bedrijf). Ondersteunende processen leveren ondersteuning aan de primaire processen. In feite zijn besturende processen op dezelfde manier als de primaire processen aan de ondersteunende processen gekoppeld.
Besturende processen geven sturing aan de processen en gebruiken informatie uit het verloop ervan om de sturing aan te passen. Dat kan betekenen, dat bijvoorbeeld de doelstellingen (zoals de prestatie-indicatoren) worden aangepast, maar ook dat het primaire of ondersteunende proces zelf wordt veranderd.
Een proces ontleent zijn bestaansrecht aan zijn primaire processen. Dit zijn de processen die de producten en/of diensten voor de klanten. opleveren. Deze processen leiden tot het bereiken van de primaire doestellingen van het bedrijf. Vandaar de naam 'primair'. De primaire processen zijn dus altijd af te leiden uit de doelstellingen van de organisatie.
Afhankelijk van de doelstelling van een bedrijf kan een bepaald proces primair of ondersteunend zijn. De primaire processen van het ene bedrijf kunnen in het andere bedrijf ondersteunend zijn.
Keten-, bedrijfs- of werkprocessen
Processen hebben een scope; ze kunnen helemaal binnen een afdeling vallen, afdelingen overspannen maar ook meer bedrijven omvatten. De termen voor de processen zijn: werkprocessen, bedrijfsprocessen en ketenprocessen ('ketens').
Ketenprocessen
Een keten overstijgt de ene organisatie en betreft eigenlijk samenwerking tussen verschillende organisaties. Het is echter meer dan alleen maar 'samenwerking'. Bedrijven in een keten stemmen hun bedrijfsprocessen op elkaar af. Een keten of ketenproces omvat dus een verzameling van twee of meer organisaties die ieder voor zich het eigen belang van de organisatie ondergeschikt maken aan het overall belang van de keten. Door het op elkaar afstemmen van hun processen stellen de organisaties het belang van de keten voorop. In een keten kunnen één of meer bedrijfsprocessen voorkomen.
Bedrijfsproces
Een bedrijfsproces is een schakel in een waardeketen, die waarde creëert voor een klant of voor een bedrijf en waarmee concreet geformuleerd doel wordt bereikt en het resultaat wordt opgeleverd. Het bedrijfsproces is afgebakend door de partijen die in de betreffende schakel een rol spelen en de afspraken die zij met elkaar maken. Een bedrijfsproces vergt een of meer soorten invoer en genereert een bepaalde uitvoer (output) die van waarde is voor het bereiken van een bepaald doel e kan worden gedefinieerd in termen van resultaat. Een bedrijfsproces heeft een identificeerbaar startmoment (bron) en eindmoment (bestemming). In een bedrijfsproces kunnen één of meer werkprocessen voorkomen.
Werkproces
Werkproces is de benaming van een proces dat een (deel)product of dienst voortbrengt ten behoeve van een externe of interne klant. Een werkproces valt onder de verantwoordelijkheid van één procesmanager. Er gaat één voorwerp (bijvoorbeeld een aanvraag) door het proces heen. Dat bakent het werkproces af. Een werkproces omvat een aantal processtappen, die in een bepaalde volgorde moeten worden uitgevoerd.
Standaard- of maatwerkprocessen
Een belangrijke indelling van processen is die waarbij de processen of naar efficiëntie of naar effectiviteit worden ontworpen of ingericht. Voor producten die op standaardwijze aan de klanten worden aangeboden staat de efficiëntie van het proces centraal. Minimalisering van de doorlooptijd, kosten en capaciteit zijn in dit geval de belangrijkste ontwerpcriteria voor het proces. Proberen we zoveel mogelijk klanten van onze producten te vorozien, veel verkopen dus, dan is de effectiviteit van het proces van belang. In dit geval zijn optimale klant- en productinformatie en de flexibiliteit van product en proces belangrijke ontwerpcriteria.
De doelstelling van het proces (effectiviteit of efficiëntie) bepaalt de manier van sturing van het proces. Bij efficiëntie is 'strakke processturing' vereist, terwijl bij effectiviteit 'procesbegeleiding' voorop staat om voldoende ruimte te bieden aan maatwerk en creativiteit.
Bron: Praktijkboek Procesmanagement, Carolien Kars en Hans Evers
Tags:
- ingelijst
- processen
